Γράφει η Κοκοσάλη Άννα Μαρία
Η πρόσφατη έκθεση του περιοδικού “Economist” Intelligence Unit αναφέρει ότι η Ελλάδα βρίσκεται στις 20 καλύτερες Δημοκρατίες του κόσμου, με συνολική βαθμολογία 8,14 στα 10, σύμφωνα με τον “Δείκτη Δημοκρατίας” του 2023. Η έκθεση υπογραμμίζει ότι η Ελλάδα επέστρεψε στην “πλήρη Δημοκρατία,” ανακτώντας υψηλή θέση στην κατάταξη.
Αυτό σημαίνει ότι, παρότι βρίσκεται σε υψηλή θέση, υπάρχουν και άλλες χώρες που θεωρούνται καλύτερες σε θέματα Δημοκρατίας, αλλά και χειρότερες, καθώς πρόκειται για την ετήσια έκθεση “Δείκτη Δημοκρατίας”, η οποία εξετάζει την λειτουργία του πολιτεύματος σε συνολικά 167 χώρες. Επομένως, κατά το “Economist” υπάρχουν Δημοκρατίες πολλών ταχυτήτων και θα πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά η έννοια “Δημοκρατία”, καθώς υποδηλώνεται ότι υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες του όρου και οι Δημοκρατίες διαφέρουν στο πως αντιλαμβάνονται την συμμετοχή των πολιτών
Ο όρος “Δημοκρατία” προέρχεται από τη σύνθεση δύο λέξεων: “δήμος” που σημαίνει το σύνολο των πολιτών και “κράτος” που σημαίνει η δύναμη, η εξουσία που πηγάζει από τους πολίτες. Επομένως, η Δημοκρατία αποτελεί ένα πολιτικό σύστημα όπου η εξουσία, η δύναμη ανήκει στους πολίτες, καθώς οι πολίτες συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων που επηρεάζουν την κοινωνία τους. Ωστόσο, η ερμηνεία του όρου Δημοκρατία μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τις προτιμήσεις και τις πεποιθήσεις, κάτι που δεν θα έπρεπε να συμβαίνει και για αυτό θα εξετάσουμε μερικές πιθανές προσεγγίσεις του όρου Δημοκρατία.
Μια πρώτη προσέγγιση είναι η Ελεύθερη Έκφραση Απόψεων. Σύμφωνα με αυτήν, η Δημοκρατία ορίζεται κυρίως από την ελευθερία των πολιτών να εκφράζουν τις απόψεις τους ανεμπόδιστα. Αυτό περιλαμβάνει τη δυνατότητα των ατόμων να εκφράζουν τις ιδέες, τις ανησυχίες και τις πεποιθήσεις τους ελεύθερα, χωρίς φόβο κυρώσεων. Στο πλαίσιο αυτό, περιλαμβάνεται και η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, δηλαδη την ύπαρξη ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης που μπορούν να μεταδίδουν πληροφορίες και ειδήσεις χωρίς επιρροή από την κυβέρνηση ή άλλα εξουσιαστικά όργανα. Στην ουσία, η ελεύθερη έκφραση απόψεων αντιπροσωπεύει τη βάση μιας ενεργού και ζωντανής δημοκρατικής κοινωνίας, όπου η ποικιλομορφία των απόψεων και η ελευθερία της σκέψης θεωρούνται θεμελιώδεις αξίες.
Μια δεύτερη προσέγγιση είναι η Ψηφοφορία και Εκλογές, όπου η Δημοκρατία καθορίζεται κυρίως μέσω της συμμετοχής των πολιτών σε ψηφοφορίες και την εκλογή αντιπροσώπων. Οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι αναλαμβάνουν διοικητικά καθήκοντα και λαμβάνουν αποφάσεις για λογαριασμό των πολιτών. Αυτό προϋποθέτει ανοικτές και δίκαιες εκλογές όπου όλοι οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν. Αυτή η προσέγγιση δίνει έμφαση στον ρόλο των εκλογών ως μηχανισμό που επιτρέπει στους πολίτες να συμμετέχουν στην επιλογή των αντιπροσώπων τους, επομένως, στην έμμεση διαμόρφωση της πολιτικής κατεύθυνσης της χώρας.
Μια τρίτη προσέγγιση είναι η Ενεργή Συμμετοχή των Πολιτών . Σύμφωνα με αυτήν την προσέγγιση, η Δημοκρατία ορίζεται ως η ενεργή συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις της πολιτείας. Αυτό περιλαμβάνει μηχανισμούς που επιτρέπουν στους πολίτες να εκφράζουν τις απόψεις τους και να συμμετέχουν ενεργά στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων μέσω δημόσιων συμβουλευτικών οργανωμένων διαδικασιών. Έτσι οι πολίτες έχουν την δυνατότητα να εκφράσουν τις απόψεις τους σε συγκεκριμένα ζητήματα, όπως δημόσιες συνεδριάσεις , διαβουλεύσεις, συμμετοχή σε επιτροπές, προκειμένου να δομήσουν την δημόσια πολιτική.
Η ενεργή συμμετοχή των πολιτών είναι ο πραγματικός μηχανισμός της Δημοκρατίας. Σύμφωνα με την τρίτη ερμηνεία παρατηρείται οτι είναι η μόνη και η πιο σαφής έννοια που στερεώνει την εννοιολογία της λέξης δημοκρατία. Επομένως, κάθε άλλη ερμηνεία μόνο προς αλλοίωση του πραγματικού όρου μπορεί να θεωρηθεί, επιφέροντας σύγχυση στους πολίτες και καπήλευση της ισχύος τους.
Συμπερασματικά, και με βάση τις άνω προσεγγίσεις, η έκθεση του περιοδικού “Economist” για την κατάταξη της Ελλάδας, ως μια απο καλυτερες Δημοκρατίες του κόσμου, απέχει παρασάγγας από αυτήν την ιδέα της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ.
Αυτό που βιώνουμε εώς και σήμερα στην Ελλάδα, δεν είναι Δημοκρατία, αλλά επαίσχυντη ολιγαρχία, μέσω της κομματοκρατίας, κάτω από το κάλυμμα της Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας. Ως Έλληνες πολίτες, παρά τα κυριαρχικά κληρονομικά δικαιώματα που κατέχουμε, έχουμε μεταβληθεί σε στιγμιαίους ψηφοδότες, υπηκόους, χωρίς καμία συμμετοχή στις αποφάσεις, στις επιλογές και στην χάραξη και εφαρμογή της πολιτικής πρακτικής .
Σήμερα περισσότερο από ποτέ, είναι επιτακτική η ανάγκη της εγκαθίδρυσης της πραγματικής Δημοκρατίας, με πηγή εξουσίας το κρατείν του Δήμου όπου οι Δημότες είναι πραγματικά πολίτες με πλήρη συμμετοχή επί ” κρίσεως και αρχής “.
